އުތުރު އަވަށު ނިކަގަސް ހޮޅުއަށީގެ ރޯދަ ކުރުކުރުން - އެކެއް


ނިކަގަސް ހޮޅުއަށީގައި ރޯދަ ކުރުކުރުން އޮންނަނީ ޢަޞްރު ނަމާދުގެ ފަހުންނެވެ. އެތާނގައި މިފަހަރު ރޯދަ ކުރުކުރަން ހަމަޖައްސާފައިވާ ގޮތަކީ ހިނގާފައިވާ ކޮންމެވެސް ކަމެއް ކިޔައިދިނުމެވެ. އަދި އެކަމަކީ ކިޔައިދޭ މީހާ ނޫން އެހެން މީހަކަށް ނުވަތަ ބަޔަކަށް ވިޔަސް އެނގިފައިވާ ކަމަކަށްވާން ޖެހެއެވެ.

ހޮޅުއަށްޓަށް މިއަދު ދިޔަ މީހުން އެކި ވާހަކަ ކިޔައިދެމުން ދެޔެވެ. މިހުރިހާ ވާހަކައެއް އަޑުއަހަން ކަޅުބޭގެ ދޮންތުއްތު (ކަޅޭ ދޮންތު) އިނުމަށްފަހު ބުންޏެވެ.

"މަގޭ ގާތް ބޭކަލަކު 22 އޯގަސްޓު 2014 ގައި ނިޔައުވެފައި ވެއްޖެއެވެ. މިބޭކަލަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހިނގި ގިނަ ކަންކަމެއްގެ މަޢުލޫމާތު ލިބިލައްވައިގެން ހުންނެވި ޙިކުމަތްތެރި، މާނަފުން ބަސްބަސް ބޭނުންކުރައްވާ ސަމާސާ މިޒާޖެއްގެ ވެސް ބޭކަލެކެވެ. އެއްދުވަހަކު މި ބޭކަލަކު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވަރަށް މަޝްހޫރު ބޭފުޅެއްގެ ނަސަބުގެ ވަނަވަރެއް ލިޔެފައިވާ ކަރުދާހެއް ދައްކަވާފައި ބުނުއްވިއެވެ.

މިއީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚާއި ރާއްޖޭގެ މަތި ފަޑީގައި ހިނގި ކަންކަމާއި އަދި ރާއްޖޭގެ މަތީ ދަރަޖައިގެ ދަރިކޮޅުތަކުގެ ވަނަވަރު ވެސް ރަނގަޅަށް އެނގިވަޑައިގަންނަވާ ޢިލްމީ މޮޅު ބޭފުޅަކު، އެބޭފުޅެއްގެ ޢާއިލީ ވަނަވަރު ލިޔުއްވާފައިވާ ކަރުދާހެކެވެ. ލިޔެފައިވަނީ އެބޭފުޅަކު އަމިއްލަފުޅަށް އަމިއްލަފުޅު ލިޔުއްވުމަކުން ނޫނެވެ. އެބޭފުޅަކު ވިދާޅުވިގޮތަށް އަރިހުގައި އިން އެހެން މީހަކު ލިޔުނީއެވެ.

މިކަރުދާހެއްގައި އެބޭފުޅެއްގެ ޢާއިލީ ވަނަވަރު ވިދާޅުވެދެއްވި ހިސާބަކުން ފެށިގެން ލިޔަމުން ގޮސް އެބޭފުޅަކާއި ހަމަޔަށް އައިރު އޭގެ ތެރެއިން އަންނަން ޖެހޭ އެއްބޭފުޅެއްގެ ނަންފުޅު ނެތެވެ. މިނަންފުޅު ނެތީ ވިދާޅުވި ގޮތަށް ލިޔުނު މީހާއަށް ނުލިޔެވުނީ ކަމަށް ވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް އެބޭފުޅެއްގެ މިވަނަވަރު ވިދާޅުވެ ދެއްވާފައިވަނީ "ފުށިފެން ފަރަށް" ނަސަބީ އޮޑި ނުއުރޭހާ ދުރު ދުރުންކަން އެބަ އެނގެއެވެ. މިގޮތަށް އެފަދަ ބައެއް ނަސަބީ އޮޑި ދަތުރު ކުރުމަކީ އާކަމެއް ވެސް ނޫނެވެ. ކުރިއްސުރެ އެފަދަ ދަތުރުތައް ކުރި ވެސް ގޮތެވެ. އެއީ އެނޫން މިޞްރާބަކުން ދަތުރު ކުރާނަމަ "ފުށިފެން ފަރަށް" އޮޑި އުރި ބަނޑުފިލާ ފޫގޮސް ދިޔަވެ އޮޑިގަނޑު ރޫޅިދާނެތީއެވެ."

މިހިސާބުން ދޮންތުގެ ވާހަކަ މެދުކަނޑުވާލައި އެހެން މީހަކު ސުވާލު ކުރިއެވެ.

"ފުށިފެން ފަރަށް އޮޑި އުރުމަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ. އެފަރު އޮންނަނީ ކޮންތާކުހެއްޔެވެ."

އެމީހަކު އެގޮތަށް އެހުމުން ދޮންތު ބުންޏެވެ.

"ކަލޭމެންނަށް އަޑު އިވޭނީ ސިޔާސީ ޕޯޑިޔަމްތަކުގައި ދައްކާ ވާހަކަ އެކަންޏެވެ. އެޔަށް އަރާ މީހަކަށް އޮޅިގެން ވެސް އެއްޗެއް ބުނެވިއްޖެނަމަ އެ އެއްޗެކެވެ. ބަލަ! މިރާއްޖޭގައި ކުރީގައި ލިޔެ ޗާޕުކޮށް ކުތުބުޚާނާއާއި ފޮތް ފިހާރަތަކުގައި އެހުންނަ ފޮތްފޮތް ބަލައިލީމާ ވެސް ފުށިފެން ފަރަކީ ކޮބައި ކަމާއި ބޮޑެތި ބޮޑެތި ބޭފުޅުންގެ ނަސަބީ އޮޑި އެފަރާއި ގާތްވެގެން ނުވާނޭ ކަމާއި ބައެއް އޮޑިފަހަރު ގާތްވެފައި ވެސް ނުވާކަން އެނގޭނެއެވެ."

ދޮންތު މިހެން ބުނީމާ، ދޮންތޫއޭ ތިޔަށްވުރެ ތިލަ ކުރާށޭ، ކަނޑު އަޑިން ނުގެންދާށޭ، މީ ރޯދަމަހޭ، އެހެން މީހަކު ގޮވާލީމާ ދޮންތު ކިޔައިފިއެވެ.

"މިބުނި ވާހަކަތައް އެނގޭ ބަޔަށް އެއްގޮތަކަށް ވެސް ފުނެއް ނޫނެވެ. ހަމަ ވަރަށް ތިލައެވެ. ކުރުކޮށް ބުނާނަމަ މިބުނީ ކުރީގެ ބައެއް ބޭބޭފުޅުން އެ ބޭފުޅުންނާއި ކޮޅުމަޑުލު ދިޔަމިގިލީ މުޙައްމަދު ޢިމާދުއްދީންގެ އިބްރާހީމް އިސްކަންދަރުގެ ދަރިކޮޅާއި ޢާއިލީ އެއްވެސް ގުޅުމެއް އޮތްކަން އަންގަން ބޭނުންނުވާ ވާހަކައެވެ. އޭގެ އެންމެބޮޑު ސަބަބަކީ ދިވެހިރަސްކަމުގެ ބޭނުމުގައި އިބްރާހީމް އިސްކަންދަރުގެ މުޙައްމަދު ޣިޔާޘުއްދީނުގެ ހަށިކޮޅަށް ޖިސްމާނީ ބޮޑެތި އަނިޔާކޮށް ޝަހީދުކުރުމަށްފަހު އެ ހެދި ގޮތެއްގެ ވާހަކަ އަލުންބަލުން މީސްތަކުންގެ ވިސްނުމަށް އަޔަ ނުދިނުމެވެ. އެވާހަކަ ދެއްކިޔަ ނުދިނުމެވެ. ދިވެހިންގެ ދީނާއި ދިވެހިންގެ ގައުމަށް މުޙައްމަދު ޣިޔާޘުއްދީން ކޮށްދެއްވި އަގުހުރި ޚިދުމަތާއި ކުރެއްވި މަތިވެރި ޖިހާދުގެ މައްޗަށް މާލެއަތޮޅު ރަށެއްގެ ވަކި ބަޔެއްގެ ގޯތި ތެރެއިން ކަޅުވެލި ގެންގޮސް އަޅައިލުމެވެ.

އަހަރެން ބުނި އެއްޗެއް ކުރުކޮށް ތިލަކޮށް މި ބުނީއެވެ. މީގައި ދޮގެއް ހަދާފައި ނުވާނެއެވެ. މިބުނި އެއްޗެއްގެ ތެދަކީ މި ދިވެހިރާއްޖޭގައި ބޯކޮޅު މައްޗަށް ހުރި އާދަމުގެ ދަރިއަކު ހޯދަން އުޅެފިއްޔާ އެނގޭނެ އެއްޗެކެވެ. އެކަމާއި އުޅެން ބޭނުންވާ ބަޔަކު ތިބިނަމަ އެ ބަޔަކަށް އެނގުން ދަތިވާނީ ފުށި ފެންފަރޭ، އަހަރެން އެ ބުނި ބުނުމެވެ. އެއީ ނިޔައުވެފައިވާ މަގޭ ގާތް އެ ބޭކަލަކު ބުނުއްވި ގޮތެވެ. ފުށިފެން ފަރޭ ބުނުއްވާފައި ވަނީ މަޢުނަވީ ސަމާސާ ގޮތެއްގައެވެ. ރަމްޒީ މުރާދަޔަކީ އަރިއަތޮޅު ފެންފުއްޓޭ މަށަށް ހީވެޔެވެ. އެއީ އިބްރާހީމް އިސްކަންދަރުގެ މާމާފުޅު ކަނބާ މަރިޔަމްގެ ބައްޕާފުޅު އަލްވަޒީރު ޙަސަން ޙާޖީގެ ރަށެވެ. ކަނބާ މަރިޔަމްއަކީ ދިވެހި ތަޚުތުގައި އެކި ދުވަސްވަރު ތިއްބެވި ހަތަރު ރަސްކަލެއްގެ އަނބިކަނބަލެކެވެ. މަހާ ރެހެންދިއެކެވެ. ދީނީ އަދި ގައުމީ ޚިދުމަތުގައި ވެސް ގެތެމުންދާ ޢާއިލީ ޗޭނެއްގެ ރަން ބޮޅެކެވެ.

މަގޭ މިއަދުގެ ވާހަކަ މިހިސާބަށް ކުރުކޮށްލީއެވެ. ދިރި ދުނިޔޭގައި ލަހައްޓަވައިފިއްޔާ ދެން އެހެން ދުވަހަކުންނެވެ.

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

                -----------------

ޢަބްދުﷲ ޙަސަން، ހުޅުދުމައިގެ

28 މާރިޗު 2023މ.

 

 

  

Read More »

އެތެރެ ހުސް، ގަބު މީހުން ބޮޑަށް އަޑުގަދަވާނެ


ރޭލެއް ދަތުރުކޮށްފައި ދާއިރު، އޭގެ ބުރިއެއް މާބޮޑަށް ތެޅެމުންދާނަމަ އެއީ ހުސް ބުރިޔެއްކަން ކަށަވަރެވެ. ވިޔަފާރިވެރިޔަކު އޭނާ ވިއްކާ އެއްޗެއް މާބޮޑަށް އިޝްތިހާރުކުރާނަމަ، އެއީ ރަނގަޅު އެއްޗެއް ނޫންކަން ޔަޤީނެވެ.

މި އުސޫލުން ބަލާއިރު، އެތެރެ ހުސް، ހަރުކަމެއް ނެތް މީހުން އަޑުގަދަވެފައި ހަޅޭއްލެވުން ގިނަވާނެ އެވެ. އެތެރެ ހުސް (ބޮޑުބެރު ފަދަ) ތަކެތިން ގަދަ އަޑު އިވޭ ބީދައިންނެވެ. ނަމަވެސް، ކެތްތެރިކަމާއެކު މަސައްކަތްކުރާ ހަރުދަނާ މީހުން ހަމަހިމޭންވެފައި ހިތްތިރިވާނެ އެވެ. އެހެނީ، އެމީހުންނަކީ ކާމިޔާބުގެ އޮނިގަނޑު ފަރުމާކޮށް، އުއްމަތުގެ ބިނާ އާރާސްތުކުރުމުގައި އަވަދިނެތި އުޅޭ ބަޔެކެވެ. 

އޮށްޓަރު އަރައި ފުރިފައިވާ ގޮދަންކޯޅި ބަރުވާނެ އެވެ. އެ ގޮދަންކޯޅި ވާނީ އަތްއަތަށް ނުލެނބި ސާބިތުކަންމަތީގަ އެވެ. އެއާ ޚިލާފަށް، އޮށްޓަރު މަދު ގޮދަންކޯޅި ލުއިވާނެ އެވެ. ވަޔާއެކު އެ ގޮދަންކޯޅި އަތްއަތަށް ލެނބޭނެ އެވެ.  

އިންސާނުންގެ ތެރޭގައި ވެސް، ބުރަދަނެއް ނެތް މީހުން އުޅެ އެވެ. އެ މީހުންނަކީ ޙަޔާތުގެ މަދްރަސާއިން ފޭލްވެފައިވާ ސުންތަކެކެވެ. އެ މީހުންވަނީ، އުނގެނުމުގެ ވެށްޓާއި، އީޖާދުކުރުމުގެ މައިދާނާއި، އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ކާރުޚާނާގައި ނާކާމިޔާބުވެފަ އެވެ. އެހެންކަމުން އެ މީހުންގެ މަސައްކަތަކަށް ހަދާފައިވަނީ، އެހެން މީހުންގެ ކާމިޔާބާއި ކުރިއެރުމަށް ހުރަސް އެޅުމެވެ. އެ މީހުންގެ މިސާލަކީ ތަނެއްދޮރެއް ނުދަންނަ ސަފީހުންގެ މިސާލެވެ. ކުރެހުންތެރިޔަކު ކުރަހައި، ރީތިކަމާއި ޗާލޫކަމުން އަތްކަންއަޅާފައިވާ ލާމަސީލު މަންޒަރެއް އެއިން މީހަކަށް ފެނިއްޖެނަމަ، އެޔަށް ކިލާ ޖަހައި އެ ހަޑިކޮށްލާނެ އެވެ. 

ތަނެއްދޮރެއް ނުދަންނަ އަނދޮޅު މީހުން ހިންގާ ޕްރޮޖެކްޓަކީ ވައިއަނގަ ތެޅުމެވެ. އެބައިމީހުންގެ ޙުއްޖަތްތަކަކީ ހަޅޭއްލެވުމެވެ. ދަލީލުތަކަކީ ބުހުތާން ދޮގެވެ. އެބައިމީހުންގެ ތެރެއިން މީހަކީ ކަނޑައެޅިގެން މިވެނި ދާއިރާއަކަށް ނިސްބަތްވާ މީހެކޭ ބުނާކަށް ނޭނގޭނެ އެވެ. އެއީ އަދީބުންނެއް ނޫނެވެ. ވާހަކަދެއްކުންތެރިންނެއް ވެސް ނޫނެވެ. ލިޔުންތެރިންނެއް ވެސް ނޫނެވެ. މޭސްތެރިންނެއް ވެސް ނޫނެވެ. ވިޔަފާރިވެރިންނެއް ވެސް ނޫނެވެ. އެމީހުން، ރަނގަޅު މުވައްޒަފުންގެ ތެރެޔަކު ނުހިމެނޭނެ އެވެ. ތޫނުފިލި ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރެޔަކު ވެސް ނުހިމެނޭނެ އެވެ. ހެޔޮލަފާ ޞާލިޙުންގެ ތެރެޔަކު ވެސް ނުހިމެނޭނެ އެވެ. ދީލަތި މީހުންގެ ތެރެޔަކު ވެސް ނުހިމެނޭނެ އެވެ. ކީއްތޯއެވެ. އެ މީހުންނީ، އަދަދުގެ ވާތްފަރާތުގައި ޖަހާ ސުންތަކެކެވެ. ދިރިއުޅެމުންދާނީ އަމާޒެއް ނެތި އެވެ. ކުރިޔަށްދާނީ ރޭވުމެއް ނެތި އެވެ. ހިނގަމުންދާނީ ހިންމަތެއް ނެތި އެވެ. ފާޑުކިޔޭވަރުގެ ޢަމަލެއް އެބައިމީހުންނަކަށް ނުކުރެވޭނެ އެވެ. އެއީ ސޮހޮލުވެ ބިންމައްޗަށް ވެއްޓިފައިވާ ބަޔެކެވެ. އެހެންކަމުން އެ މީހުންނަކު އިތުރަކަށް ނުވެއްޓޭނެ އެވެ. އެ މީހުންނާމެދު ހެޔޮ ބަހެއް ބުނެވޭތަނެއް ނުފެންނާނެ އެވެ. އެ މީހުންނަށް ހެޔޮ ރަނގަޅު ކަމެއް ކުރެވިފައި ނެތީތީ އެވެ. އެ މީހުންނާ ދިމާއަށް މީހަކު އެއްޗެއްސެއް ވެސް ނުކިޔާނެ އެވެ. އެމީހުންގެ ކިބައިން އެކަމަކަށް ހަސަދަވެރިވާނެ ކަމެއް ފެންނަން ނެތީތީ އެވެ.

އަދަބީ ފޮތްފޮތުގައި ނަންގަނެވިފައިވެ އެވެ. ކަންނެތް، ފަރުވާކުޑަ ޒުވާނަކު އޭނާގެ ބައްޕަ ގާތުގައި ބުންޏެވެ.

"އެވެނި މީހާއާ އެއްގޮތަށް، ތިމަންނައަށް އެއްވެސް މީހަކު ތާރީފުގެ ބަހެއް ވެސް އަދި ބަދު ބަހެއް ވެސް ނުބުނަނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟"

އެހިނދު އޭނާގެ ބައްޕަ ޖަވާބުގައި ބުންޏެވެ.

"ތިބާއަކީ އިންސާނެއްގެ ހަންގަނޑެއްގެ ތެރޭގައި އޮތް ގެރިއަކަށްވީތީ އެވެ."

އެތެރެހުސް ގަބު މީހާ އަށް، އެހެން މީހުންގެ މަސައްކަތްތައް ފުނޑުފުނޑުކޮށްލައިގެން ފޮނިކަން ލިބެ އެވެ. ރަނގަޅު ކަންކަމުގައި ކުރި ހޯދާފައިވާ މީހުންގެ ކަރާމަތްތެރިކަމަށް އަރައިގަނެގެން އަރާމު ލިބެ އެވެ. އެމީހުންގެ މޮޅު އުފެއްދުންތަކާއި އީޖާދުތައް ސުންނާފަތިކޮށްގެން އުފާ ލިބެ އެވެ. އެމީހުންނާ އެއް ހަމައިގައި އޭނާއަށް ފައިތިލަ ސާބިތު ނުކުރެވުނީތީ އެވެ.

ހިވާގި މަސައްކަތްތެރިޔާ އޭނާގެ ވަގުތުތައް ހޭދަކުރާނީ، އޭނާގެ މަސައްކަތްތައް ރަނގަޅަށް ފުރިހަމަކުރެވޭތޯ އެވެ. އަދި އޭނާ އުފައްދާތަކެތީގެ ފެންވަރު މަތިކުރެވޭތޯ އެވެ. ދިރިތިބީންގެ ނަފުސުތައް ކަތިލައި، މަރްޙޫމުންގެ ކަށްވަޅުތައް ކޮންނާނެ ވަގުތެއް އޭނާއަކަށް ނުލިބޭނެ އެވެ. އެއްވެސް ބަޔެއްގެ އައިބުތައް ކިޔައި ނެތިމޮށުމަކީ އޭނާ ކުރާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. އަވަދިނެތި އޭނާ އުޅޭނީ އުއްމަތުގެ ބިނާ އާރާސްތުކުރެވޭތޯ އެވެ. ހެޔޮކަމުގެ ފޭރާން ވިޔެ އުފެއްދޭތޯ އެވެ.

ރަނގަޅަށް ހެދި ފޯދިފައިވާ ކަދުރު ރުއް، ފެހިކަންމަތީ އަބަދުވެސް ދެމިހުންނާނެ އެވެ. އޭގެ މޭވާތައް މީރުވެފައި، ފައިދާތައް ގިނަގުނަވާނެ އެވެ. އެހެންކަމުން، ސަފީހަކު އެއްލާ ގާބުރިން ޖެހިފައިވެސް އެ ރުކުން ވެއްޓޭނީ މީރު ފޮނި ކަދުރެވެ. ނަމަވެސް ޙަންޡަލް (Colocynth) ވެލުގެ މޫ ފެނާހަމައަކަށް ނުފޯރަ އެވެ. އޭގެ މަލަ އަބާއްޖަވެރި އެވެ. ރަހަ ހިތްޗެވެ. އެޔަކު ރީތިި ސިފައެއް ނެތެވެ. މީރު މޭވާއެއް ނާޅަ އެވެ.

ކަނޑި، ކަށިތައް ބުރިކުރަމުންދާ އިރު ހަޅޭކެއް ނުލަވަ އެވެ. ނަމަވެސް ޖައްވު ގުގުމާލާ ބޮޑު ބެރަކީ އެތެރެ ހުސް އެއްޗެކެވެ!

އަޅުގަނޑުމެން ކުރަންވީ ކަމަކީ، އަމިއްލަ ނަފުސުތައް އިޞްލާޙުކޮށް، ޢަމަލުތައް ފުރިހަމަކުރުމެވެ. އެހެން މީހުންގެ ފަތް ބަލައި ހިސާބުކުރުމަކީ އަޅުގަނޑުމެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެން މީހުންގެ ވިސްނުމާއި ފިކުރަށް ފާރަލައި، އެމީހުންގެ ޒަމީރަށް ޙުކުމްކުރުމަކީ ވެސް އަޅުގަނޑުމެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. މާތް ﷲ އެމީހުންގެ ހިސާބުބައްލަވާނެތެވެ. ސިއްރާއި ފާޅުގައި އެމީހުން ކުރާ ކަންތައްތައް އެކަލާނގެ ދެނެވޮޑިގެންވެ އެވެ.

ހެޔޮލަފާ ބަޔަކަށް، އެހެން މީހުންގެ ކަށިތައް ބިންދާނެ ހުސްވަގުތެއް ނޯންނާނެ އެވެ. އަދި އެ މީހުންނަކަށް، އެހެން މީހުން ދޮންނަ އެއްޗެހި ހިއްކަން އަޅައި، އެހެން މީހުންގެ ކަފުންތައް އިރާނެ ހުސްވަގުތެއް ވެސް ނޯންނާނެ އެވެ.

މެއްސެއްހެން، މީހުންގެ ފާރުކޮޅުތައް ކޮންނަން އުޅޭނީ ހެޔޮލަފާކަމެއް ނެތް މީހުންނެވެ. ހެޔޮލަފާ މީހުން ވާނީ، ބޭކާރު ކަންތައްތަކުން އެއްކިބާވެގެންނެވެ. އެ މީހުންނަކީ މާމުއި ކުޅަނދުރުތަކެއް ފަދަ ބަޔެކެވެ. އެ ކުޅަނދުރު މާމެލާމެލިން ފޮނި ބުއިމުގައި މަޝްޣޫލުވެގެން ވެ އެވެ. އެއިން، ޝިފާލިބިދޭ މާމުއި އުފެއްދުމަށްޓަކަ އެވެ.

މުބާރާތްތަކުގައި ވާދަކުރާ އަސްތައް، ކުޅިބަލަން ތިބޭ މީހުން ފޯރިދޭ އަޑެއް ނާހާނެ އެވެ. އޭއްޗެހި އެ އަޑު އަހައިފިނަމަ، އޭއްޗިއްސަށް މުބާރާތް ނާކާމިޔާބުވާނެތީ އެވެ. ގަދައަޅައި މަސައްކަތްކުރާށެވެ! ކުރާކަމެއް ރަނގަޅަށް ފުރިހަމަކުރާށެވެ! ހުރަސްއަޅާ މީހަކު ނުވަތަ ހަސަދަވެރިވާ މީހަކު ނުވަތަ ވައިއަނގަތަޅާ މީހަކު ކިޔާ އެއްޗެއް އަޑުނާހާށެވެ!

ކަދުރުރުކަކަށް ތިރިކުރި މަދިރިއެއް އުދުއްސައިގަންނަމުން ބުންޏެވެ.

ކަދުރުރުކަކަށް ތިރިކުރި މަދިރިއެއް އުދުއްސައިގަންނަމުން ބުންޏެވެ.

"ކަދުރުރުކާ އެވެ! ސާބިތުވެ ހުންނާށެވެ! އަހަރެން މި އުދުއްސައިގަންނަނީ އެވެ."

އެހިނދު އެ ކަދުރުރުއް ބުންޏެވެ.

"މާތް ﷲ ގަންދީ ބުނަމެވެ! އަހަރެންގެ ގަޔަށް ތިބާ ތިރިކުރިކަމެއް އަހަންނަކަށް ނޭނގެ އެވެ. ވީމާ، ތިބާ އުދުއްސައިގަންނަ އިރު، އެ ކަން އަހަންނަށް އިޙުސާސްވާނެ ހެއްޔެވެ؟

ބަރު މުދާ އުފުލާ ބޮޑެތި ލޮރީތައް މަގުތަކުގައި ދުއްވާފައިދާ އިރު، އޭއްޗެހީގައި ލިޔެފައި ހުރެ އެވެ. "މިއީ ނުރައްކާތެރި އެއްޗެކެވެ! މިޔާ ގާތްވުމަކީ މަނާކަމެކެވެ!" ކާރުތަކާއި ސައިކަލްތައް އެޔާ ދުރަށްޖެހި ފޭވާއިރު އެތަކެތީގެ ޙާލުގެ ދުލުން ގޮވާ ކަހަލަ އެވެ.

(لا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لا يَشْعُرُونَ)

ސޫރަތުއްނަމްލު: 18

"(އެއީ) ނޭނގި ތިބެ، ސުލައިމާނުގެފާނާއި އެ ކަލޭގެފާނުގެ ލަޝްކަރު ކަލޭމެން ފިސްފިސް ނުކުރުމަށްޓަކަ އެވެ."

ސިންގާ މުޅައެއްޗެއް ނުކާނެ އެވެ. މިނިކާވަގު އަންހެނަކަށް ހަމަލައެއް ނުދޭނެ އެވެ. ނަމަވެސް ކުރަފިތަކާއި ފަނިފަކުސަތައް އުޅޭނީ ކުނިގޮނޑުގަ އެވެ. އޭއްޗެހީގެ ކުޅިސަމާ އޮންނާނީ އެ ތާނގަ އެވެ.

            --------------------

މުޞަންނިފު:

ފަޟީލަތުއްޝައިޚު ޑރ. ޢާއިޟު ބިން ޢަބްދު ﷲ ޢަލްޤަރްނީ

ތަރުޖަމާ:

އަލްއުސްތާޛު ޢަބްދުލްމުޢީދު ޙަސަން

ދެބައޮޑުވުމުގެ ނަތީޖާ


ދެބައޮޑުވުމުގެ ނަތީޖާއަކީ މުޅި މުޖުތަމަޢު ފިތުނައިގެ އަލިފާންގަނޑަކަށް ވައްޓާލުމެވެ. ކުޑަކުޑަ މުޖުތަމަޢެއްގެ ތެރޭގައި އުޅޭ މަދު މީސްކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ހިނގާނެ ކަންތައްތަކަކީ އެ މުޖުތަމަޢެއްގައި އުޅޭ އެންމެނަށްމެ، ނޭނގި ނުހުންނާނެ ކަންކަމެކެވެ. އަދި ހަމަ އެފަދައިން ކަމެއްގެ ދޮގު ނުވަތަ ތެދު ވާހަކައެއް ނަމަވެސް ފަސޭހައިން ނުފެތުރި ނުދާނެކަން ކަށަވަރެވެ. ހަމަ މިފަދައިން އެވާހަކައެއް ރައްދުވާ ފަރާތް ނުވަތަ އެފަރާތެއްގެ މީހުންނަށް މިވާހަކަތައް އަޑުނުއިވި، ނުދާނެކަންވެސް އެންމެންމެ ރަނގަޅަށް ދަނެއެވެ. 

ބުނެލެވޭ ކުޑަކުޑަ އެއްޗަކުންވެސް މުޅި މުޖުތަމަޢު ފަސާދައިގެ ވަޅުގަނޑަކަށް ވެއްޓުން އެކަށީގެންވެއެވެ. ހަމަ އެފަދައިން ބުނެލެވޭ ކުޑަކުޑަ އެއްޗަކުން މުޖުތަމަޢުގެ ފޭރާން ވަރުގަދަވެގެންވެސް ގޮސްފާނެތެވެ. ހިތާމައަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މި ކުޑަކުޑަ މުޖުތަމަޢުތެރޭގައި މީހެއްގެ ނުވަތަ ބައެއްގެ އަބުރާއި ޢިއްޒަތް ނަގާލުމަށް ނުވަތަ ކުރަންއުޅޭ ކަމަކަށް ހުރަސްއެޅުމުގެ ބޭނުމުގައި ނުވަތަ އެނޫންވެސް އަމިއްލަ އެދުމަކަށްޓަކައި ދޮގު ވާހަކަތަކާއި ވަހުމުން ފުރިގެންވާ ފިތުނަވެރި އަޑުތައް މުޖުތަމަޢުގެ ފޭރާން ވަރުގަދަވާކަހަލަ ވާހަކަތަކަށްވުރެ ގިނައިން ފެތުރުމެވެ.

ކޮންމެ މުޖުތަމަޢެއްގައިވެސް ރަނގަޅު އާދަކާދައާއި ރަނގަޅު ނޫން އާދަކާދަތައްވެސް ހުންނާނެކަން އެއީ އެކަމަކަށް އެއްވެސްމީހަކު ކަމަކަށްނުވާ ޖަދަލެއް ކުރުމަށް ނޫން ގޮތަކަށް އިންކާރުކުރެވޭނެ ކަމެއްނޫނެވެ. އެގޮތުން ގިނަ ޙާލަތްތަކުގައި އެކުވެރިކަމާއި އެއްބައެއްވަންތަ "މީހުންކަން" ދައްކުވާދޭ ދިވެހިންގެ ތެރެއިން އަޅުގަނޑަށް ފާހަގަކުރެވުނު އެންމެ ހިތްދަތިވާ އާދައަކީ ދެބައޮޑުވުމާއި ދޮގު ވާހަކަ ފެތުރުމެވެ. ކަށަވަރެވެ. މިއީ އެންމެންގެ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. މަދު ބައެއްގެ މިފަދަ ނޭއްގާނި ޢަމަލުތަކުން މުޅި މުޖުތަމަޢު ހަލާކުގެ ތެރެއަށް ވެއްޓެން މެދުވެރިވާ ބައެއްގެ ވާހަކައެވެ. މުޅި ރާއްޖެ ތަޙައްމަލު ކުރާ އެންމެ ބޮޑު ފިކުރީ ބަލިމަޑުކަމަކީ ދެބައޮޑުވުމޭ ބުނުމަކީ ގޯހަކަށް ނުވާނެއެވެ.

ގިނަ ފަހަރަށް މިފަދަ ވާހަކަތައް ދެކެވިފައި ހުންނަނީ ގަސްތުގައި މީހަކަށް ދެރައެއް ދިނުމަށް ނުވަތަ އެމީހާގެ އަބުރާއި ޢިއްޒަތް ނެތިކޮށްލާށެވެ. ނަމަވެސް ބައެއް ފަހަރު ނޭނގުމެއްގެ ތެރޭގައި ނުވަތަ ޝައްކެއްގެ ތެރޭގައި ވެސް ދޮގުވާހަކައެއް ނުވަތަ އަޑެއް ފަތުރާލެވެއެވެ. އަދި ބައެއް ޙާލަތުގައި މަޖަލަކަށްވެސް މިފަދަ ވާހަކަތައް ދައްކައި އެންމެފަހުން ހިތާމަވެރި ކަންތައްތައް މެދުވެރިވާގޮތްވެސް ވެއެވެ.

ދެމަފިރިންގެ ދޭތެރެއިން ފެށިގެން މުޅި އާޢިލާގެ ތެރޭގައި، އެއްބަނޑު އެއްބަފާ މީހުންނާއި މައިންބަފައިން ފެށިގެން އަވަށު އެންމެންގެ ތެރޭގައި، ގޭދޮށުގައި ކުޅެން އުޅޭ ކުދިވެރިން ފެށިގެން އަނެއްގޯތި ކުދިވެރިން ދޭތެރޭ، ރައްޓެހިންނާއި ލޯބިވެރިންގެ ދޭތެރޭގައި، އެއްރަށުން ފެށިގެން އަނެއް ރަށާއި، މުޅި އަތޮޅުގައި، މަސައްކަތު މާޙައުލުން ފެށިގެން ޤަޢުމުގެ ހިންގާ ބާރުތަކާއި އެހެނިހެން ދާއިރާ މެދުގައި، ފިތުނަވެރިކަމާއި، ނަފްރަތާއި، ރުޅިވެރިކަމާއި، ޙަސަދައާއި، ދެކޮޅުވެރިކަން ފެންނަނީ ރުހުމުގެ ލޮލަކަށް އައިބެއް ނުފެންނާނެއޭ ބުންޏަސް، އަދި އެ ލޯވެސް އަނދިރި ނޫނިއްޔާ ފެންނާނެއޭ ބުނާހާ ސާފުކޮށެވެ. މިއީ ހިތާމަހުރި އެހެނަސް އިއްޔެއްސުރެން ފެށިގެން މިއަދާ ހަމައަށް ފެންނަން ހުރި ޙަޤީގަތެކެވެ. އަދި މާދަމާގެ މަންޒަރުގައި ބޮޑުކޮށް ފެންނާނޭ އަނދިރިގަނޑެއްގެ އަޞްލެވެ.

ކޮންމެއަކަސް ދުލަކީ ވަރަށް ނުރައްކާތެރި އެއްޗެކެވެ. އެއީ މިދުނިޔޭގައި ވާ އެންމެ ބިނާކުރުވަނިވި، އަދި ހަމަ އެހެންމެ އެންމެ ފަނާކުރުވަނިވި، ހަތިޔާރެވެ. މިއަކަށް ދެބަސްވާނެ ޖާގައެއް ނެތެވެ. އެހެނީ މިއީ މާތް ރަސޫލާގެ ޙަދީސް ތަކުންވެސް އެނގެން އޮންނަ ހަޤީގަތަކަށްވާތީއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ ރިޞާލަތުން މި ގުނަވަނުގެ ބޭނުން ހެޔޮގޮތުގައި ހިފާނެ ގޮތުގެ ނަސޭޙަތްތަކާއި ފިލާވަޅުތައް ފެންނާންހުރި ކަމެކެވެ. ހިތްހެޔޮކަމާއި އޯގާތެރިކަމާއި އިސްލާމީ އަޚްވަންތަކަމާއި އެކުގައި އޭގެ ބޭނުން ކުރަންޖެހޭނޭ ކަމެކެވެ.

ނަމަވެސް ހިތާމައަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ އަޤީދާގެ ބަލިކަށިކަމާއި ދުނިޔެވީ ބޭނުންތަކަށް ހުންނަ ވަޖިދައެއްގެ ބޮޑުކަމުން ނުވަތަ ޝައިތާނާގެ ވަސްވާހަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ނަސްލު ވިއްކާލެވިފައި ހުންނަ ބޮޑުކަމުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދުލުގެ ބޭނުން ހެޔޮގޮތުގައި ނުހިފެވޭކަމެވެ. ބުނެވޭ ބައެއް ލަފްޒު ނުވަތަ ޖުމްލަތަކުގެ ސަބަބުން މުޖުތަމަޢު ފިތުނަ ފަސާދައިގެ ތެރެއަށް ވެއްޓެން ދިމާވާކަމެވެ. ދޭދޭމީހުންގެ މެދުގައާއި ދޭދޭ ޖަމާޢަތްތަކުގެ މެދުގައި ފިތުނައިގެ ހުޅުރޯވެ، މުޖުތަމަޢު އަނދާ އަޅިއަށްވުމެވެ. މިފަދަ އަމަލުތަކުން އަޅުގަނޑުމެން ދުރުހެލިވެގެން މެނުވީ، މުޖުތަމަޢުގެ ހެވާއިލާބައަށް ބޭނުންވާ އެއްވެސް މީހަކު ދެކޭން ބޭނުންވާނޭ އިޖްތިމާޢީ ކުރިއެރުމެއް ނުލިބޭނެކަން ކަށަވަރެވެ.

ދެބައޮޑުވުމަކީ ބަލިކަށި ފިކުރީ ބައްޔެއްކަމަށް އަޅުގަނޑު ސިފަކުރާ ސަބަބަކީ އެފަދަ ޢަމަލު ހިންގާ މީހުންނަކީ އެމީހުންގެ ފިކުރުގެ ދުނިޔެވީ ބަޔާއި އާޚިރަތުގެ ބައި ހަމަހަމަނުވާ ބަޔަކަށްވާތީއެވެ. އެއީ އެމީހުންނަކީ މާބޮޑަށް ދުނިޔެވީ ފިކުރުގެ މީހުންނަށް، ހަމައެކަނި މާއްދީ ބަޔަކަށް ވާތީއެވެ. މިބައްޔަކީ އެއަށް ވެކްސިނެއް ނުވަތަ ބޭހެއް ނުވަތަ ފަންޑިތައެއްވެސް އޮތް ބައްޔެއްނޫނެވެ. މިކަމުގައި އޮތް އެންމެމޮޅު ޙައްލަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ އަޤީދާ ވަރުގަދަކުރުމެވެ. އެކަކު އަނެކަކަށް ކުރާ އިޙްތިރާމް އެއީ ތިމާއަށާއި އަނެކާއަށްވެސް ކިހާ މުހިންމު އެއްޗެއްކަން ދަތުމެވެ. ތިމާގެބުއްދި ތަންދިން މިންވަރަކުން މުޖުތަމަޢުގައި ހުރި ބަލިމަޑު ކަންތައްތައް ތިމާގެ ޖަމާއަތަށާއި އަންނަންއޮތް ޖީލަށްޓަކައި ރަނގަޅުކުރަން މަސައްކަތް ކުރުމެވެ. 

ހަމަ އެފަދައިން ދެބައޮޑުވާ މިހުންނަށް ހިތްވަރުދިނުމުގެ ބަދަލުގައި އެމީސްމީހުންނަށް ވިސްނައިދީ ރަނގަޅު ކުރުވުމެވެ. އަދި އެފަދަ ދޮގު ވާހަކަތަކުގެ ޝިކާރައަކަށްވެފައި ތިބި މީހުންނަށް އިންޞާފުގެ ނަޒަރަކުން ދެކިގެން އެކަމެއް ޙައްލުކުރުމެވެ.

މަތިވެރިމާތް ﷲ، އަޅަމެންގެ މި ކުޑަކުޑަ މުޖުތަމަޢު ފިތުނައާއި ނަރަކައިގެ އަލިފާނުން ސަލާމަތް ކުރައްވާދޭވެ. އާމީން.

           -------------------------

ޙަސަން ޢަބުދުﷲ ޙިލްމީ

(ހަވަރު އޮންލައިން، 1 ޖޫން 2014މ.)