މީހަކު އާދަޔާ ޚިލާފަށް ތެޅިފޮޅި ހިމޭނުން ނުހުރެ،
އެއްތަނުގައި ޖެހިފައި އަނެއް ތަނުގައި ޖެހިފައި (އެގޮތް މިގޮތަށް) މައިތިރިނުވެ އުޅެންޏާ ހުވަދޫ ބަހުރުވައިގައި
ހުވަދޫގެ މުސްކުޅި ބައެއް މީހުން ކިޔައި އުޅެނީ "ވަށްވަށްލޮޅާ ޖެހުން"
(ކުއްތާ ވަށްވަށް ޖެހުން ފަދަ) ނޫނީ، "އެބެރެންތެއްލާ ޖެހުން" (މޮޔަ ބޮލަށް އަރައިގެން އެނބުރުން ފަދަ) ނޫނީ "ހަންނުހަން ނުޖެހީގެން ވޮންޑުން" (ހިމޭނުން ނުހުރުން ފަދަ) އެވެ. ހަމަ އެފަދައިން އެގޮތަށް އުޅޭ މީހަކަށް "މުލަތަރަހަތާ
ކައިގެން" އުޅޭ މީހެކޭވެސް ކިޔައެވެ. މިއީ ހުވަދޫ ބަހުރުވައިގެ މިސާލު ބަހެކެވެ. "މުލަތަރަހަތާ"އަކީ މުއްސަނދި،
އެހެނަސް ފަނޑުވުމުގެ ބިރު ހީވެފައިވާ، މިސާލު ބަހެކެވެ.
"މުލަތަރަހަތާ ކައިގެން"
މިބަހުގައި ހިމެނޭ "ތަރަހަތާ"އަކީ، ކުރީ ޒަމާނުގައި އެކި އެއްޗެތީގައި (ޚާއްޞަކޮށް ފޭރާން ވިޔަން ބޭނުންކުރާ އުއިފަދަ އެއްޗިއްސާއި އެހެން ބައެއް ތަކެތީގައި) ކުލަޖެއްސުމަށް އަހިމޫފަދަ އެކިއެއްޗެތި އަޅައިގެން ކައްކަން ގެންގުޅުނު ބަނޑިޔާ ޒާތަކަށް ހުންނަ އެއްޗެކެވެ.
އެއީ ހުވަދޫ ބަހުރުވައިގައި އެއަށް ކިޔައިއުޅޭ ނަމެކެވެ. މިބަސް އައިގޮތާއި މެދު ވިސްނާލާއިރު،
އެއީ މީސްމީހުންނަށް ދިމާވާ ބައެއްކަހަލަ ކަންކަމުގެ ވާހަކަތަކުގެ ތެރޭ ހިމެނޭ ގިނަބަޔަކަށް ނޭނގި އޮންނަ އެހެންނަމަވެސް
ވަރަށް ޝަޢުގުވެރިވާ ކަހަލަ ކަމެކެވެ.
އިހުޒަމާނުގައި ރިޔާ، އެންދަމާދައު، ނުވަތަ
އެނޫންވެސް ބައެއް ތަކެތީގައި ކުލަޖެއްސުމަށް ބޭނުން ކުރަނީ އެކިކަހަލަ
ފަތްޕިލާވެއްޔާއި ގަސްގަހުގެ މޫތަކެވެ. އެފަދަ ބާވަތްތައް ކުރިން ދެންނެވުނު ފަދަ ތަރަހަތެއްގައި
ނުވަތަ އެނޫންވެސް އެއްޗެއްގައި ކެއްކުމަށްފަހު ހޫނުކޮށް ހުއްޓައި ކުލަޖައްސަން
ބޭނުންވާ ރިޔާ ނުވަތަ އެނޫންވެސް އެއްޗެއް އޭގެ ތެރެއަށް ލާނީއެވެ. އަދި
އިރުކޮޅަކަށް އަލިފާނުގެ މަޑުގިނީގައި ކެއްކުމަށްފަހު ރަނގަޅަށް ކުލަ ހިފަންދެން
ބަހައްޓައެވެ. މިގޮތަށް އާންމުކޮށް ބޭނުން ކުރަނީ އަހިމުލެވެ. މިމުލުން
ނުކުންނާނީ ރަތްކުލައެވެ. އެނޫން ކުލައަކަށް ބަދަލުކުރާނީ އެހެން ބައެއް ތަކެތި
އަޅައިގެންނެވެ. ޢާއްމުކޮށް ކުރީޒަމާނުގައި ފެންނަ އޮޑި، ދޯނި، ބައްތެލިފަހަރުގެ
ރިޔަލުން އެފެންނަ ރަތްކުލަޔަކީ މިގޮތަށް ޖައްސާ ކުލައެކެވެ. ކުލަ ޖެއްސުމަށް
މޫތައް ކޮށައި ކައްކާފައި ހުންނައިރު ހުންނާނީ، ހިކިމަސް ކޮށައިގެން ރިހަ ކައްކާފައި ހުންނަ
ގޮތަށެވެ.
ކޮންމެއަކަސް މިބަސް އައިގޮތަށް ބަލާލާއިރު، އެއީ ކޮން ރަށެއްގައި ކޮން އިރަކު ހިނގި ހާދިސާއެއް ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. އިވޭގޮތުގައި އެއީ އެރަށެއްގައި
ފަރިވަޅެއް (ޚާއްސަ މުނާސަބަތަކާއި ގުޅިގެން ބާއްވާ ކެއުމެއް) ދިން ރެއެއްގެ
ވާހަކައެކެވެ. މިފަރިވަޅަށް ދިޔަ ބަޔަކު ގިނައިން ކާންވެގެން އެހެން މީހުންނަށް
ސިއްރިޔާތުގައި ބިތްދޮށު ބަދިގެއަށް ދިޔައެވެ. އެޒަމާނުގައި އާއްމުކޮށް ހުންނާނީ، ހިކިމަހާއި، ކާއްޓާއި،
ރިހާކުރާއި، ގަބުޅި ބޯކިބަލާއި ހުނިލީ ބަތާއި މިޒާތުގެ ބައެއް ބާވަތެވެ. އަދި
ބިތްދޮށު ބަދިގޭގައި ކެއްކުމަށްފަހު ކޭން ތައްޔާރު ކުރާނީ ބޭރު ފެންޑާގައެވެ.
ކޮންމެއަކަސް ބިތްދޮށު ބަދިގެއަށްދިޔަ
މީހުން އެތަނުން ބަތާއި ހިކިމަހާއި އެކި ވައްތަރުން ބަނޑުފުރާ ކައިގެން
ނިކުމެއްޖެއެވެ. އަދި އިރުކޮޅަކުން އެމީހުން އެއް ތަނުގައި ޖެހިފައި އަނެއް ތަނުގައި ޖެހިފައި ތެޅެންފެށިއެވެ. ހަޤީގަތުގައި މިމީހުންނަށް ހިކިމަސް ކަމަށް
ކެވުނީ އެއްކަލަ ތަރަހަތުގައި ހުރި މޫތަކެވެ. ހަމަ އެވަގުތު އެތަނުން މީހަކު ބުނިކަމަށް ވެއެވެ. "ޔަގީނެ,
ތިވޮންނާ ތިތާހުއްޓީ މުލަތަރަހަތާ ކައިގެން" (ޔަގީން، ތިއުޅެނީ ތިޔަ ތާނގައި
ހުރި މުލަތަރަހަތާ ކައިގެންނެވެ.) މިއީ މިބަސް ހުވަދޫ ބަހުރުވައިގެ ތެރެއަށް އައިގޮތް ކަމަށް އަޅުގަނޑަށް މަޢުލޫމާތު ލިބިފައިވެއެވެ.
މިފަދަ ބަސްތައް މިހާރަކަށް އައިސް ބޭނުން ކުރަނީ ވަރަށް މަދުންނެވެ. ހުވަދޫ ބަހުރުވައިގައި ހިމެނޭ މިފަދަ އެތައް ބަހެއް
މިހާރު މިވަނީ ނެތިގެން ގޮސްފައެވެ. މިފަދަ ބަސްތައް އައިގޮތާއި މިބަސްތަކުގެ
މާނައާއި ތާރީޚީ މިފަދަ ކަންތައް އަންނަން އޮތް ޖީލުތަކަށް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް
ކޮންމެވެސް މަސައްކަތެއް ކުރަންޖެހޭ ކަމަށް ދެކެމެވެ.
ހުވަދޫ މީހުންނަކީ ޒަމާނުއްސުރެ އަމިއްލަ
ބަހުރުވައެއް ގެންގުޅޭ އަމިއްލަ ވަންތަ ބައެކެވެ. ރާއްޖޭގެ އެހެން ހިސާބުތަކުގެ
ބަހުރުވައަށް ވުރެ އައްޑޫ ހުވަދޫ ބަހުރުވައިގެ މުއްސަނދިކަން ބޮޑުކަމަށް ބުނުމަކީ
އެއްގޮތަކަށްވެސް އެހެން ބަހުރުވަތަކަށް ބުނެވޭ ބަދު ބަހެއްނޫނެވެ. އެއީ ޙަޤީގަތުގައިވެސް
އެކަންއޮތް ގޮތެވެ. ދިވެހިބަހުގެ ފުންނާބު އުސް ފަރާތްތަކުން އެކަމަކަށް ހެކިވާ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން މިމުއްސަދނި ބަހުރުވަ ދިރުވާ އާލާކުރުމަކީ، ދިވެހިބަހަށް
ޚާއްޞަކޮށް ހުވަދޫ ބަހަށާއި، އަދި ދިވެހިތާރީޚަށް ލޯބިކުރާ ކޮންމެ މީހެއްގެވެސް
ޒިންމާއެކެވެ.
------------------
ޙަސަން ޢަބުދުﷲ ޙިލްމީ
Havaruonline.com
22/12/2012