ޙަބުޝްކަރައިގެ ރާޖާއާއި ދިވެހިންގެ ޖަމާޢަތް

ޙަބުޝް ކަރައިގެ ރާޖާއިން ކުރެ ދާވޫދު ރަސްގެފާނުގެ ރަސްކަމުން މިތައްވަނަ އަހަރުގެ ޞަފަރު މަހުގެ ސޯޅަވީ އަންގާރަ ދުވަހު އިރު މެދުޖެހި އެއެއްޗެއްގެ ހިޔަނި އެއެއްޗަކާއި އެއްވަރުވި ވަގުތު މިރަސްގެފާނުގެ ދަރުބާރަށް މަހަލްދީބުގެ ޖަމާއަތެއްގެ ބަޔަކު ޙާޒިރުކޮށްފޫވޭ.

މިޖަމާޢަތީ ކުރު މަގަކުން ކުރި ކަޑު ދަތުރެއްގައި މިއުރެން އުޅެނިކޮށް ބެހިގެން ގޮސް ބޯފެނާއި ކައި އުޅޭ އެންމެހައި ތަކެއްޗެއް ހުސްވެ ނުހަނު ދަތި ހާލުގައި ޙަބުޝް ކަރައިގެ ކަރަގޮޑާއި ގާތްވެފައި ވަނިކޮށް މަސްވެރި ކަމުގައި އުޅުނު ބަދަވީންގެ ބަޔަކަށް މިބައިމީހުން ފެނިގެން އެކަރަޔަށް ގެނެވުނު ބަޔެކޭ.

ފަހެ، ބަދަވީންގެ މީހުން މިބައިމީހުންގެ ހާލަށް ނުހަނު އޯގާތެރިވެ އެބައިމީހުން ގެނެސް ބަދަވީ ގަބީލާގެ މުސާފިރު ޚާނާގައި އެމީހުން ބައިތިއްބައި މެހުމާންދާރީ އަދާކޮށް އެބައިމީހުންގެ ހަށިގަޑުގައި ވަރުޖެހި ހިގައިބިގައި އުޅެވޭވަރު ވުމުން މިޚަބަރު އެކަރައިގެ ރާޖާ ދާވޫދު ރަސްގެފާނުގެ ދަރުބާރަށް ފޮނުވިއްޔޭ.

މިދުވަހު ދާވޫދު ރަސްގެފާނުގެ ދަރުބާރަށް މިބައިމީހުން ހާޒިރު ކުޅައުމުން މިއުރެންގެ ތެރެއިން އިސްކޮށް ހުންނެވި މޫސާ ތަކުރުފާނު ކުރިޔަށް ޖެހިލައްވައި އިސްލާމީ ރިވެތި ސަލާމުން ސަލާމް ދެންނެވުމަށް ފަހު، ރާޖާއަށް އަދަބު ތައުޒީމު އަދާކުރެއްވޫއޭ.

 ރާޖާ - (ދިވެހި ޖަމާޢަތުގެ ސަލާމް ބަލައިގެންނެވުމަށް ފަހު)

ތިޔަބައިމީހުން މިކަރަޔަށް ގެނެވުނީއްސުރެ ތިޔަބައިމީހުންގެ އެންމެހައި ކަމެއް ހިގުން ހުށީ ތިޔަބައިމީހުން އުހައުވާނޭ ގޮތުން ކަމަށް އަހުރެން އެބަ ހީކުރަމޭ. ތިޔަބައިމީހުނީ ކޮންފަދަ މުހުތާދެއްގައި ކަޑުދަތުރަކަށް ނުކުމެ އުޅުނު ބަޔަކީހޭ. އަހުރެން އަހާގޮތުގައި ތިޔަބައިމީހުންގެ މަޙަލްދީބަކީ ބައެއް މޫސުމުގައި ކަޑު ދަތުރު ފަތުރުކޮށް އުޅުމުގައި ނުހަނު ރައްކައުތެރިވެ އުޅެން ޖެހިފައިވާ ތަނެކޭ. މިކަން މިމަގަށް އޮތްއިރު އެހައި ކުޑަ ކިސްތީގަޑެއްގައި ތިޔަބައިމީހުން ކަޑު ދަތުރަކަށް ނުކުތުމުގެ މުހުތާދަކީ ކޮބައިބާވައޭ ހިތަށް އަރަޔޭ. 
މޫސާ ތަކުރުފާނު –

މަސާހިބާގެ ވެރިކަމުގައި ބަރަކާތް ލައްވާނެތޭ. އަޅުގަޑުމެންގެ އެދަތުރަކީ ހުޅުލޭގައި އިން ބޭކެނބި ދައިތައެއް ބަލައި މާލެއިން ހުޅުލެއަށް ކުރި ދަތުރެކޭ. އެދަތުރަށް މާލެއިން ފުރައިގެން އުޅެނިކޮށް ވިއްސާރަ ކޮޅިގަޑެއްގައި ޖެހި ގާދޫކޮލުން ބެހުނިއްޔޭ.

ރާޖާ –

ދިރި ލެހެއްޓެވި އަޅުތަކުނީ އެއަޅުތަކުން ގެންދެވުމާއި ހަމަޔަށް ދިރިތިބޭ ހުށި އަޅުން ކަމުގައި ނޫނީ ނުވެޔޭ. ފަހެ. މިއަޅުތަކުން ގެންދެވުން ހުށީ އެކަމުގެ ވަގުތު ޖެހުމުންނޭ. ތިޔަބައިމީހުންގެ މަޙަލްދީބުގެ ބައެއް ބައެއް ކަބަރު ދަބަރު އަހުރެންނަށް އަތުވައޭ. މިކަމާއެކު އަހުރެންގެ ހިތުގައި އެކި ބާވަތުން ސުވާލުތައް އުފެދިފައިވޭމެއަ. އަހުރެންގެ ސުވާލުތަކަށް ތިޔަބައިމީހުންނަށް އެނގިހުރި މިންވަރަކުން ޞިދުގަށް ޖަވާބު ދޭހުށިކަމޭ. ތިޔަބައިމީހުންނަށްވެސް އެގި ބަޔާންވާނެ ހެން މިފަދަ މިފަދަ ރަހުންގެ ދަރުބާރުގައި ކުރެވޭ ސުވާލު ކިތާބު ވާހުށީ ރަހުންގެ ފުރަމާނައިގެ ތެރެއިންނޭ. އެއިގެ ތެރެއިން ކަމެއް އަރައެރުން ކުޅަނަމަ ރަހުންގެ ފުރަމާނަ ދަނެ، އެއިގެ ފަހުން ވެދާނެ ގޮތީ ތިޔަބައިމީހުންނަށް ފަހުމްވެފައި ވާނެ އެއްޗެއް ކަމުގައި އަހުރެން އެބަ ހީކުރަމޭ.

މޫސާ ތަކުރުފާނު –

އެގިހުރި އެއްޗެއް ކޮންމެހެން ބަޔާން ކުރަން ޖެހޭ ޙާލަތެއްގައި އެއެއްޗެއް ވަންހަނާ ކުޅައުމީ އިސްލާމުންގެ ގޮތެއް ނޫނޭ. ރަސްގެފާނު ކުރައްވާ ކޮންމެ ސުވާލަކަށް އަޅުގަޑުމެންނަށް އެގިހުރި މިންވަރަކުން ޞިދުގަށް ޖަވާބު އެރުވުމުގައި ފިލައި ނުދާނަމޭ.

ރާޖާ –

ތިބާ ކަރަޔަށް ޒާތެއްގެ ޑިމޯކުރަސީއޭ ކިޔުނު ޒާތުގެ އެއްޗެއްގެ ވަންނި ވަންނީގެ ބާވަތްތައް ލައްގައި އެއިގެ ބެއިނުން ހަމަ ގޮތުންނާއި ނުހަމަ ގޮތުން ތިޔަބައިމީހުން ހިފަމުން ދޭހޭ؟

މޫސާ ތަކުރުފާނު – 

ލައްބައި. އެކަން ކުރާމީހުން ހަމަނިދި ނުނިދައި އެކަކު އަނެކަކަށް އެކަމާއި ބަޑުމުސާރައަށް އޮޅުލުމުގައި ފިލާ ނުދެޔޭ. ރަސްގެފާނު ތިޔަ ވިދާޅުވިގޮތަށް އަޅުގަޑުމެންގެ މަޙަލްދީބަށް އައީ ޑިމޯކުރަސީގެ ތެރެއިންވެސް ޚުންސާ ވައްތަރު ކަމަށާއި އެޔަކީ ދަރިމައި ވުމުގެ ކަންފުޅެއްވެސް ނުވާނެ އެއްޗެއް ކަމަށް ކުރިން ހީކުރެވުނޭ. އެކަމަކު އާޚިރުގައި އެކަންވީ އެހެނެއް ނޫނޭ. ޑިމޯކުރަސީ އައިތާ ދޮޅުމަހެއްހާ ދުވަހުގެ ތެރޭ ދަރިއަކު ފުލު ދަރިއަކު ވިހަމުން އެބަ ދެޔޭ. އަޅުގަޑުމެންގެ މިދަތުރަކީވެސް ޑިމޯކުރަސީގެ ބައްތިރީސް ވަނަ ދަރިފުޅު ވިއްސަން ވެގެން ހުޅުލޭގައި އިން ބޭކެނބި ދައިތައެއް  ބަލައި އެރަށަށް ކުރި ދަތުރެކޭ.

ރާޖާ - 

ދަރިއަކު ފުލު ދަރިވިހާ ޑިމޯކުރަސީގެ ތިބާ ޒާތަކީ އެއެތި ދަރިމައި ވުމުގައި ކޮންމެހެން އެޔަކަށް މަތީ ކިބައެއް (ޔަޢުނީ ފިރިހެން ވައްތަރެއް)ގެ ބެއިނުމެއް ނެތް ވައްތަރެކޭ. އަދި ކިޔެއްހޭ. ވަތު ކިބަޔާއި މަތީ ކިބަވެސް ވާހުށީ ހަމަ އެޑިމޯކުރަސީގައި ޖާމިނު ވެގެންނޭ. މިބާވަތުގެ ދަރިއަކު ފުލު ދަރި ވިހާ ޑިމޯކުރަސީއެއް އެތަނެއްގައި ވާނަމަ އެއިގެ ސަބަބުން މީސްތަކުން އާސޯޚުވެ ތަލިން ކުޅުހިކޭ ވަރުގެ އެކިކަހަލަ ކަންކަން އެތަނަކުން ފައުޅުވާ ހުއްޓޭ.

މޫސާ ތަކުރުފާނު –

ލައްބައި

ރާޖާ –

ތިޔާ ޑިމޯކުރަސީއެއްގެ ސަބަބުން އަނެއްކާ ތިޔަ ކަރައިގައި ނަބީ ކަމަށް ދަޢުވާ ކުރާ ޒާތުގެ ނުބައިކަން ބޮޑު ކަމެއް އަދި ނުހިގާހޭ؟

މޫސާ ތަކުރުފާނު –

ނަބީ ކަމަށް ދަޢުވާ ނުކުރިޔެއް ކަމަކު ވެރިކަމަށް ދަޢުވާ ކުރުން ހިދުކޮޅަކަށްވެސް އަޅުގަޑުމެންގެ ތެރެއިން ފިލައިނުދެޔޭ. އެކަން އެބަ ހިގަޔޭ. މިބައިމީހުންގެ ކަން ކަމަކީވެސް ޢަޖައިބުން ފުރިގެންވާ ކަންކަމޭ. ރަސްގެފާނު ތިޔަ ވިދާޅުވިހެން އެއިގެ ސަބަބުން މީސްތަކުން އާސޯޚުވެ ތަލިން ކުޅު ހިކި ވާހަކަ ދެއްކުމަށްވެސް އުދަގުލާއި ދުއްތުރާ ކުރިމަތިވެޔޭ.  ކުރީގައި މީހުނާއި އިދެ ދަރިން ވިހާފައި ތިބި އަންހެންނުންވެސް ކުއްލިއަކަށް ފިރިހެނުންނަށް ބަދަލުވެ ލިބިފައި ތިބި ދަރިންގެ ގާތުގައި އަހުރެންނަށް ބަފަޔޭ ކިޔާށޭވެސް ބުނަމުން އެބަ ގެންދެޔޭ.

ރާޖާ –

ތިބާއީ ފަހުޒަމާނުގެ އަލާމާތުން ކުރެ އަލާމާތެކޭ.

މޫސާތަކުރުފާނު –

ލައްބައި.

ރާޖާ –

ތަކުރުފާނު ތިޔަ ބަޔާން ކުރި މަގުން ޢަޞްބީ ބަލިމަޑު ކަމެއްހެން ދުވަސް ދުވަސްކޮޅުން ވެރިކަމަށް ދަޢުވާކުރާ މީހުންގެ ފުށުން ފައުޅުވެ މީސްތަކުންނަށް ފެންނަ ފަށަށް ތިލަވާ ކަންކަމަކީ ކޮބައިހޭ.

މޫސާ ތަކުރުފާނު –

މަސާހިބާވޭ، އެކަންކަމީ އާދަމުގެ ދަރިން ކުރެ ބުއްދި މަދު މީސްތަކުންގެ ބުއްދި ފުށުން ޖެހިދާ ފަދަ ކަންކަމޭ. ވެރިކަމަށް ދަޢުވާކުރާ މީހުނީ ނައިބުކަލޭގެ ބަހެއް ނެތި އޭގެ އެކަކު އަނެކަކާއި އިދެ ވަރިކޮށް އެކަކު އަނެކެއްގެ އުކުޅުވަޅަށް އަތް ލައްވައިގެން ގިލިގިލި ކޮއްޓައި އެމީހަކު ހެމުންހެމުން ގޮސް ޖުނުބުވެރި ހާލަތަކަށް ހުރަހޮޅި ހިނައިގަތުމެއް ވާޖިބު ވެއްޖައުމަށް ދާންދެން ގިލިގިލި ކޮއްޓުމުގައި ފިލައިނުދާ ބަޔެކޭ. އަދިކިޔެއްތޯއޭ އެދުވަސްކޮޅު ނައިބުކަލޭގެ ބަހެއްނެތި އޭގެ އެކަކު އަނެކަކާއި އިދެ ވަރިކުރުން ގިނަވެ މަތި މައްޗަށް ފަށްފަށްވެ އެފަށް ފިލުވުމެއް މޮހުމެއް ނެތި އަމިއްލަ އަމިއްލައަށް ކައިވެނިކޮށް އިހު ތިބި މަގަށް ރުޖޫޢަ ވަމުންވެސް ދާނެމެޔޭ. 

މިދުވަސްކޮޅު އެކެއްގެ ކުޑަދަރި އަނެކާގެ ގެޔަށް ގެންގޮސް އެމީހާގެ އަބިކަބުލޭގެ ގާތު ބުނާނެތޭ، ކަބުލޭގެ ވަތްގަޑުގައި ތިޔަހަރަ ކިރަކީ މިސޮރުގެ ރިޒުގޭ، އެކިރުން މިސޮރު ބަޑުފުރި ބޭރަށް އޮހޮރިއްޖައުމަށް ދާންދެން ކަބުލޭގެ ވަތްގަޑު މިސޮރުގެ އަގަޔާއި ފެޔަށް ނުޖައްސަހަރޭ.

ސާހިބާވޭ، ކޮންމެ ފަހަރަކުމެ މިކަން ކަމަށް ނިމުން އަންނަ ހުށީ ގިނަ ދުވަހެއް ނުވެ ބާޒާރުމަތީ އެކަކު އަނެކެއްގެ ފޮށާގަޑު ގަދަކަމުން ބާލުވައި އައުރަ ދައްކައި އެތަން ފެންނަ ފަށުގައި އިސްލާމުންގެ ބަޔެއްތިބި ނަމަ އެބައިމީހުންގެ ލޮލަށް ނުކުޅަދާނަވަރު ކޮށްފަޔޭ. 

ރާޖާ –

ތިޔަބައިމީހުންގެ މަޙަލްދީބަކީ އިސްލާން ތަނެކޭ ބުނެވޭއިރު ތިބާހެން އާދަމުގެ ދަރިންގެ ބުއްދިއާއި ލާހިކު ނޫން ދީނާއި ފުށުއަރާ ކަންކަން އެތާގައި ހިގަމުން ދަނީ އެކަންކަމުގެ ތެރޭ ފަހެ ބޮޑު އިބުލީހުގެ ދައުރެއް އޮވެގެންހޭ ނުވަތަ ނޫންހޭ؟

މޫސާ ތަކުރުފާނު –

އެހިގާ ކަންކަމީ އިބުލީހަށްވުރެ ބާވަންނަ ސަތޭކަ ޑިގުރީ ގައި އަރައި ހުރި ކަންކަމޭ. ނިކަމެތި އަޅާއަށް އެގިފައިވާ ގޮތުން ނަމަ ފަތުރުވެރިއެއްގެ ވިސާގައި އިބުލީސް ހުޅުލެއަށް އައިސް މާލެދާން ފެރީގައި ދަތުރު ކުރަމުން ގޮސް ހުޅުލެއާއި މާލެއާއި ދޭތެރޭ އެއޮންނަ ފުނަދޫއާއި އަރައިހަމަވި ތަނުން މާލޭގެ ކަންކަން އެސޮރުގެ ލޯމައްޗަށް ކަސްފުވެ ހާމަވުމުން މާލެދިޔުމަށް ދެކޮޅު ހަދައި ފުނަދޫގެ ފަރުމައްޗަށް އެސޮރު ބައިލަދޭން ފެރީގެ ކައްޕިތާނު ކަލޭގެ ގާތުން އެދުމުން ކައްޕިތާނު ކިޔައިފިޔޭ، ތިބާ ފަރުމައްޗަށް ބެއިލުމުން ތިބާގެ ފުރާނައަށް ދެރަގޮތެއް ވެއްޖެނަމަ އެކަމާއި ޖާމިނުވެ އިންސާނީ ހައްގުގެ ދެފަރާތާ ބެހޭ މަހުކަމާއަށް ދަމައި ކޫއްތައި ގެންދާނީ އަހުރެން ނޫންހޭ، އެހެނެއް ނޫނޭ ތިބާ ފަރުމައްޗަށް ބޭލުމުން ތިބާއަށް ލިބިދާނެ އެއްވެސް ދެރައަކާއި އަހުރެންނާއި ބެހުމެއް ނެތް ކަމަށް  މިފެރީގައި މިތިބަ އެންމެން ހެކިކޮށް ރަސީދެއް ލިޔެ ދެނިކޮށް ބައިލާހުށީމޭ. 

ދެން އިބުލީހުގެ ބޮލުގައި އަޅާފައިވާ ފޮށާގަޑުން ބައެއް ވީދައި އޭގައި ލިޔުނު އެއްޗެއް ލިޔެ އެޔެއް ކައްޕިތާނާއި ހަވާލު ކުޅައުމުން އެސޮރު ފުނަދޫގެ ފަރުމައްޗަށް ބޭލިއްޔޭ. އޭގެފަހުން އެސޮރަށް ވީގޮތެއް މިއަޅާއަށް އެގިޔެއްނެތޭ.  

ފުނަދޫގެ ފަރު މައްޗަށް ބޭލި ފަހުން އިބުލީހަށް ވީގޮތެއް ނޭގޭ ކަމަށް ދާވޫދު ރަސްގެފާނުގެ އަރިހުގައި މޫސާ ތަކުރުފާނު ދެންނެވުމުން ދިވެހިންގެ ޖަމާޢަތުގައި ހިމެނޭ ގިރާވަރު އުބުރެހެމު ކުރިޔަށް ޖެހިލައި ރަސްގެފާނުގެ އަރިހުގައި ބަސް ދެންނެވުމުގެ އިޒުނައަށް އެދުމުން ރަސްގެފާނު އެއިޒުނަ ދެއްވައިފޫއޭ.

ގިރާވަރު އުބުރެހެމު –

މަސާހިބާގެ ޢުމުރުފުޅު ދަންމަވައި ނަޞްރުވެރި ކުރެއްވުން އަޅަމެން އެދެމުއޭ.

ރާޖާ –

އެދުހު އިބުލީހަށް ވީގޮތުގެ ކަބަރު ދަބަރު ތިބާގެ ކިބައިގައި ވޭހޭ.

ގިރާވަރު އުބުރެހެމު –

ލައްބައި. 

އެދުވަހު މާލެއިން ހުޅުލެއަށް ދަތުރު ކުރަމުން ދިޔަ އެހެން ފެރީއެއްގެ ބަޔަކަށް ފެނުނީ ފުނަދޫގެ ފަރުމަތީގައި ކަރުތާ ފެނުގައި ހުރި އާދަމުގެ ދަރިއަކު ހުދުފޮށައެއް ހޫރައި ހަނާ އަޅަމުން ދާތަނޭ. އެހިދު އެފެރީގައި ތިބި އެންމެން އެއްއަޑަކުން އެހަރަގެން މީހަކު ގެބެނިއްޔޭ މަރުވަނީޔޭ އެމީހާ އަވަހަށް ނަގާށޭ ބުނެ ހަޅޭއްލަވަން ފެށުމުން އެމީހަކު ނަގައިގެން ހުޅުލެއަށް ދިޔައީއޭ.

ރާޖާ –

އެމީހަކީ އިބުލީސްކަން އެގުނީ ކިހިނަކުންހޭ؟

ގިރާވަރު އުބުރެހެމު –

ހުޅުލެއަށް ފެރީ ގޮސް އެންމެން ފައިބައިގެން ދާންދެން ފެރީގައި މަޑުކުރުމަށްފަހު އޭގެ ފަހުން ފެރީގެ ކައްޕިތާނަށް ލައްކަ ގިނަ ކަބަރު ދަބަރު އެމީހަކު ކިޔައިދިނޭ. އަދި ކިޔެއްތޯއޭ އެންމެ ފަހުން އޭނާގެ ނަމަކީ ނަޖިދުކަލޭގެ ކަމަށް ބުނުމަށްފަހު ހުޅުލެއަށް ފައިބައި ޓާމިނަލާއި ދިމާލަށް ދިޔަފަހުން ދެން އޭނާގެ ލިސާނެއް އެފެރީގެ ކައްޕިތާނަކަށްވެސް ނުވެޔޭ.

ރާޖާ – 

ނަޖިދުކަލޭގެއީމޭ ބުނުމުން އެއީ އިބުލީސްކަން މޭރުންވީ ކިހިނަކުންހޭ.

ގިރާވަރު އުބުރެހެމު –

އެކަން މޭރުންވީ ފެރީގެ ކައްޕިތާނަށް އޭނާ ކިޔައިދިން ޑިމޯކުރަސީގެ ދެފުށް އެއްފަހަރާ ފެންނަ ކަބަރު ދަބަރުގެ ބާވަތުންނާއި އަދި އަޅަމެންގެ ކަރައިގެ ބޮޑު ޢިލްމުވެރިޔަކު އޭނާއަށް ދެއްވި ނަމަކީ ނަޖިދުކަލޭގެ ކަމަށް އޭނާ ބުނުމުންނޭ.

ރާޖާ –

ތިޔަ ބުނާ ކަބަރު ދަބަރުގެ ބާވަތަކީ ކޮބައިހޭ.

ގިރާވަރު އުބުރެހެމު –

އެދުވަހު ފެރީގެ އެންމެން ހުޅުލެއަށް ފޭބިއިރުވެސް އެރަށަށް ނުފައިބައި އެމީހަކު އިންނާތީ ފެރީގެ ކައްޕިތާނު ކިޔައިފިޔޭ، ތިބާ ބެއިނުންވަނީ މާލެދާންހޭ ނޫނީ ހުޅުލެއަށް ފައިބާންހޭ،

މިހެން އެހުމުން އެމީހާ ބުނެތްޕޭ ތަކުރާވޭ، ތިމަންނާ މާލެއަށް ދިޔުމުގެ ބެއިނުމަކީ ވަކި ކޮބައިހޭ އަދި ހުޅުލެއަށް ނުފައިބައި މިފެރީގައި އިނުމުގެ ބެއިނުމަކީވެސް ވަކި ކޮބައިހޭ، ތިމަންނާ ތަންތަނަށް ދަނީ ނުގޮސް ނުވާނޭ ނުހަނު ބޮޑު މުހުތާދެއް އޮވެގެންނޭ، އެމުހުތާދެއް އެތާކުން ނުފުދެންޏާ އެތާކަށް ދިޔުމުގެ ބެއިނުމެއް ވަކި ނޯންނާނެތާވޭ. މިހެން ބުނެފައި އެމީހާ ފެރީން ފައިބަން އުޅުމުން ތިބާއީ ކޮން ކަރަޔެއްގެ މީހަކީމުހޭ، ފެރީގެ ކައްޕިތާނު އެހުމުން އެމީހާ ބުނެތްޕޭ، ތަކުރަކީ މީހުންނަށް ފެންނަ ފެނުމަށް އަހުރެންނަށް ނުހަނު ބޮޑު ހެޔޮކަމެއް ކޮށްދިން މީހެކޭ، މީހުންނަށް ފެންނަ ފެނުމަށް މިކަން މިމަގަށް އޮތުމުން އަހުރެންގެ ބައެއް ބައެއް ކަބަރު ދަބަރު ތިބާއަށް ދޭހުށީމޭ، ބުނެފައި ޑިމޯކުރަސީގެ ދެފުށް އެއްފަހަރާ ފެންނަ ޒާތުން ސުމާރެއްނެތްހާ ގިނަގުނަ ކަބަރު ދަބަރުގެ ބާވަތްތަކުން ކައްޕިތާނުގެ ސިކުޑި ކަމާލުކޮށްލިއްޔޭ.

ސާހިބާވޭ، އެދުވަހު ފެރީގެ ކައްޕިތާނަށް ކަބަރުދަބަރު ދެމުން އެމީހަކު ބުންޏޭ، މަރޫކޫ (މޮރޮކޯ) ގައި ހުރެފައި ފަތުރުވެރިއެއްގެ ވިސާގައި ތިމަންނާ މާލެދާން އުޅުނީ މާލޭގެ އެމްއެމްއޭ ދިމާލުން ބިމުގެ އަޑިން ބާހަތްތަރި ރިޔަނުގައި ކުޑަވަރެއްގެ އިބާދާތު ހާނާއެއް (އަޅުކަންކުރާ ތަނެއް) އެޅިދާނެ މަގެއް ފެނޭތޯ މާލޭގައި ތިބި އަހުރެންގެ ބަޔަކާއި މުޝާވިރު ކޮށްލުމުގެ މުހުތާދު އޮވެގެންނޭ. މިއިބާދާތުހާނާ ފަރުމާކުރަން ހިތުގައި އޮތް މަގީ، އަހުރެމެންގެ މިއްލަތަށް ޖިޒީދޭ ބަޔަކަށް ދައްޗެއް ނެތި ކަމުފޮޅައި ދާނެ އެންމެހައި މަގުތައް ބަލައިގެންނޭ. އެއިގެތެރޭ އަސިދައަށް ކޮރު ލައްވާނެ ވަކި މާލަމެއްވެސް ހުންނާނެމެއަ.

އެދުވަހު ތިމަންނާ މާލެދާން ފެރީގައި ގޮސް ފުނަދޫއާއި ހަމަވިތަނާ މާލޭގެ ކަޑުތޮށި މަތީގައި ހުރި ތިމަންނާގެ މިއްލަތަށް ހިތުން ރުހުމުން ތަބާވެ ހަމަޔަށް ޖިޒީ ދައްކާ އަޢުވާނަކު ގޮވައިފިޔޭ، ސަރުދާރު ތަކުރުފާނުވޭ މާލެދުރުވުމުގެ ބެއިނުމެއްނެތޭ، މާލޭގައި ތިބި އަހުރެމެންގެ މީހުންގެ ތެރެއިން އިސްވެ ތިބި މީހުން މިހައިރުވީ ހަސްފަތާލު ގޮވަތި ތެރޭ އެއްކަނެއްގައި އާދަމުގެ ދަރިންނާއި ވަކިން އެކަހެރިކޮށް އެދުމަތި ކުރެވި ވަރުވަރުގެ ހޮޅި ގުޅައި ފީނާ ބާވަތުގެ މޫނުމަތި އަޅުވައިފަޔޭ. އެއުރެންގެ ބައްޔަކީ އުކުޅުވަޅުން ގަދަ ހޫނެއް އެރުމުން ތަންދޮރު އޮޅުންފިލުން ދަތިވެ ބުއްދި ބުރާންތިވެ މައިދާއިން ބާވަތެއްގެ ދިލައެއް ނެގުމޭ. 

އަދި މިފަދަ މިފަދަ އެކަހެރި ބަލިމަޑު ކަމަށް އާދަމުގެދަރިން ހުރަހޮޅެނީ ފަރަންޖީ ނަގުލަންދާށި ހޮރަކުން އެފަހަރާ ދޮޅަސް (ބާރަ) ކަށި ޖެހުމުން ކަމަށް މިކަރައިގެ ބޮޑެތި ބޮޑެތި ޙަކީމުން ކުރެ ދިހަ ބާރަ ބެއިކަލުން އެބަ ރިވާ ކުރައްވަތޭ.

ރާޖާ – (މޫސާ ތަކުރުފާނަށް ބައްލަވައި)

އުބުރެހެމުގެ ވާހަކަ އަހުރެން ކަނުލައި އަހައި ބުއްދީގެ ތަރާދުން މިނެ ވަޒަން ކޮށްފީމުއޭ. އޭނާ އެބުނަނީ އުކުޅުވަޅުން ގަދަ ހޫނެއް އަރައި ތަންދޮރު އޮޅުންފިލުން ދަތިވެ ބުއްދި ބުރާންތިވެ މައިދާގައި ބާވަތެއްގެ ދިލައެއް ނަގައިގެން  ހަސްފަތާލު ގޮވަތި ތެރޭ އެއްކަނެއްގައި އާދަމުގެ ދަރިންނާއި ވަކިން ބަޔަކު އެކަހެރިކޮށް އެނދުމަތި ކުރި ވާހަކައޭ، މިކަމާއެކުމެ ވަރުވަރުގެ ހޮޅި ގުޅައި ފީނާ ބާވަތުގެ މޫނުމަތި އަޅުވައިގެން ނޫނީ މިބަޔަކަށް ނޭވާވެސް ނުލެވޭ ވާހަކައޭ،

މިބީދައިން ކަން ހިނގި ކަމަށް މޭރުން ވަނީ އާދަމުގެދަރިން ކުރެ ތިމައުރެނީ މުސްލިމުންނޭ ތަންމިނަށް އަގަހުޅުވައި އަބަދުގޮވާ ބަޔެއްގެ ގަޔަށް ފަރަންޖީ ނަގުލަންދާށި ހޮރަކުން ކައްޓަކަށްފަހު ކައްޓެއް ޖަހަމުން ގޮސް ދޮޅަސް (ބާރަ) ކަށިޖެހުމޭ، ކަން ހިގައި ނިމިދިޔަ މަގީ މިއީކަމަށް ވާއިރު ތިޔަބައިމީހުންގެ މާތް ދީނަށް ފިކުރު ހިންގައިލުމުން މިކަން ވާހުށީ ކޮންފަދަ ކަމަކަށްހޭ، މިކަމާމެދު ތަކުރުފާނުގެ ތިޔަހަރަ ފިކުރަށް ގެނެވިދާނެ ޖަވާބީ ފަހެ ކޮބައިހޭ.

މޫސާ ތަކުރުފާނު – (އިރުކޮޅަކު ވިސްނެވުމަށްފަހު)

މަސާހިބާވޭ، މުސްލިމެއްގެ ގަޔަށް ފަރަންޖީ ނަގުލަންދާށި ހޮރަކުން ކައްޓަކަށްފަހު ކައްޓެއް ޖަހަމުން ގޮސް މިހައިރު ދޮޅަސް (ބާރަ) ކަށި ޖެހުމުން އެމީހަކީ ފުރިހަމަ މުސްލިމެކޭ ބުނެވިދާނެ ހަމަ އެއްވެސް މަގެއް މިއަޅާގެ ފިކުރަކަށް އުޅެއުޅެ ނައުދެޔޭ، އަދި ކިޔެއްތޯއޭ އެކަން ވާހުށީ ބޮޑުވެގެންވާ މުސްތަހީލު ކަމަކަށޭ، އެގޮތީ، އަހަރުމެންގެ މާތް ފޭތާންބަރު ރަސޫލުﷲގެފާނު ހަދީސް ކުރެއްވި ބަސްފުޅެއްގެ މަޢުނައިގައި ވަނީ، މުއުމިނެއްގެ ގަޔަށް އެއްހަރަކުން ދެފަހަރަކު ކައްޓެއް ނުޖެހޭނެތޭ، އެކަމެއް ނުވާނެތޭ.

އަދި އެމާތް ރަސޫލާ ހަދީސް ކުރެއްވި ކަމަށް ސަހީހު މުސްލިމްގައި އަބޫހުރައިރާ ރިވާކުރައްވަތޭ، ފިތުނަތައް ފައުޅު ވުމުގެ ކުރިން ހެޔޮ ޢަމަލުތައް ކުރުމަށް އަވަސްވެ ގަންނާށޭ. އެފިތުނަތައް ވާހުށީ ކަޅު އަދިރި ރެއެއްގެ އަދިރިތައް ފަދައިންނޭ. މީހަކު ހެދުނު މުއުމިނެއްގެ ގޮތުގައި ހުރެފައި ހަވީރުވާއިރު ކާފިރު ވެދެއޭ. ނުވަތަ ހަވީރު މުއުމިނެއްގެ ގޮތުގައި ހުރި މީހާ އަނެއް ދުވަހު ހެނދުނުވާއިރު ކާފިރު ވެދެއޭ. އަދި ބަޔަކު މީހުން ދުނިޔެވީ ފައިދާއަށްޓަކައި ދީން ވިއްކާލާނެތޭ.

ސާހިބާވޭ، އުބުރެހެމު ދެންނެވި ވާހަކަތައް މަސާހިބާ އައްސަވައިފީމުތާއޭ. އުބުރެހުމު އެދެންނެވީ ކުރެވޭނެ މާބޮޑު ކަމެއް ނެތުމުން އިބުލީސް މާލެދިޔުމުގެ އެއްވެސް ބެއިނުމެއް މިހައިރު ނެތް ކަމަށް އިބުލީހުގެ އަޢުވާނަކު އިބުލީހުގެ ގާތު ބުނި ވާހަކައޭ. އެއީ ހީލަތާއި މަކަރުގެ ބާބުގައި އެތައް ގުނައެއް ކުރީގައި ތިބި ހަމަ އެކަނި ނަމުން މުސްލިމު ބަޔަކު ތިބުމުން އެބަޔަކަށްވުރެ ދޮޅުއިންޗި ކުރިޔަށްވެސް އިބުލީހަށް ޖެހެވިދާނެ ހަމަ އެއްވެސް ގޮތެއް ނެތުމުންނޭ.

މިދެންނެވި ބަޔަކީ ހެނދުނު އެއްވާހަކަ މެންދުރު އެއްވާހަކަ ހަވީރު އެއްވާހަކަ ރޭގަނޑު އެއްވާހަކަ ދައްކާއިރު ކޮންމެ ދެވާހަކައެއްގެ ފުށު އެރުމާއި ތަފާތު މަސްރިގުން މަގުރިބަށް ހުރި ބަޔެކޭ، އަދި ކިޔެއްތޯއޭ އާދަމުގެދަރިންގެ ތެރެއިން ތަސައްރަފު ނުފުދޭ ކުޑަ ކުއްޖަކު މިބަޔެއްގެ ވާހަކަތައް ކަނުލައި އަހައިފިނަމަ، ލިބޭ ޙައިރާން ކަމެއްގެ ބޮޑު ކަމުން އެކުއްޖަކު ވަގުތުން ބާލިއުވެ، އަދި ފަނަރަ ސޯޅަ އަހަރުގެ އަންހެނާ ހަމަ އެހިނދުމެ ޢިއްދައިން ކޮޑިދާ ހުއްޓޭ. 

(ނުނިމޭ)

              ----------------

ޢަބްދުﷲ ޙަސަން ހުޅުދުމައިގެ

  ފެބުރުވަރީ 2015މ.